Zamek w Szydłowcu został wybudowany w latach 1470–1480 przez Stanisława Szydłowieckiego. Kolejni właściciele kilkakrotnie przebudowywali i rozbudowywali gotycki zamek, najpierw w stylu renesansowym, później barokowym, a następnie klasycystycznym.

Niestety, od lat 30. XIX w. zamek użytkowano niezgodnie z jego przeznaczeniem. Przecieki wody przez dach spowodowały zawilgocenie obiektu, a w konsekwencji zawalenie się części sklepień. Wnętrza zamku zostały zagruzowane, pozbawione stolarki okiennej, posadzek oraz podłóg, obiekt niszczał i popadał w ruinę. Ostatnie prace remontowe przeprowadzono w latach 60. i 70. XX w.

Po kilkudziesięciu latach użytkowania obiekt wymagał kolejnego gruntownego remontu. Elewacja zamku była w złym stanie technicznym. W wielu miejscach widoczne były znaczne ubytki t ynków. Tynki e lewacyjne były silnie spękane i uległy odspojeniu od podłoża. Dodatkowo ściany w strefie cokołowej były zawilgocone, zasolone oraz porażone biologicznie na skutek kapilarnego podciągania wody od strony fundamentów. Pozostałości powłok m alarskich były wypłowiałe oraz wypłukane przez padające deszcze.

Ponieważ zamek położony jest na wyspie otoczonej fosą, mury fundamentowe narażone są na ciągły kontakt z wilgotnym gruntem. Prace remontowe rozpoczęto więc od wykonania zabezpieczeń przeciwwilgociowych obiektu. Odkopano ściany fundamentowe, starannie oczyszczono ich powierzchnię. Widoczne ubytki uzupełniono za pomocą Zaprawy murarskiej Z 01. Następnie powierzchnie ścian zostały zagruntowane roztworem Cienkowarstwowej powłoki uszczelniającej BAT. Po wyschnięciu preparatu gruntującego wykonano zewnętrzną, pionową izolację przeciwwilgociową z Bitumicznej powłoki uszczelniającej BD 2K. Po wykonaniu izolacji pionowej ściany zostały zasypane gruntem przepuszczalnym. W celu wyeliminowania kapilarnego podciągania wilgoci od strony fundamentów wykonano dodatkowo w ścianach przyziemia tzw. wtórną izolację poziomą metodą iniekcji niskociśnieniowej. Wykonawca nawiercił w murach otwory o średnicy 18 mm w odstępach co 14 cm. Otwory te wykonano nad posadzką pomieszczeń przyziemia. Następnie, wykorzystując pompę niskociśnieniową, wtłoczono w strukturę murów kamienno-ceglanych Środek do uszczelniania kapilarnego metodą krzemianowania BLV. Po całkowitym wchłonięciu preparatu uszczelniającego otwory zostały wypełnione płynną Zaprawą do wypełniania otworów BLS. Zadaniem zaprawy było odtworzenie pierwotnej nośności murów. Tym sposobem zabezpieczono kamienno-ceglane mury przyziemia przed kapilarnym wnikaniem wilgoci.

Największy zakres prac remontowych związany był z wymianą tynków elewacyjnych. Stare, skorodowane tynki zostały usunięte z ok. 80% powierzchni elewacji. Na pozostałych 20% powierzchni elewacji znajdowały się tynki pochodzące z lat 60. XX wieku. Tynki te były mocno związane z podłożem, podjęto decyzję o pozostawieniu ich na murach. Cała powierzchnia elewacji została nasączona Preparatem do usuwania porażeń biologicznych LOBAEX. Następnie w strefie cokołowej na zawilgoconych oraz zasolonych murach ułożono tynki renowacyjne. Prace tynkarskie rozpoczęto od wykonania niepełnokryjącej warstwy sczepnej z Obrzutki renowacyjnej SAN-V. Na tak przygotowanym podłożu ułożono Renowacyjny tynk podkładowy  SAN-A, który po kilku dniach został otynkowany nawierzchniowym Renowacyjnym tynkiem drobnoziarnistym SAN-1. Zestaw dyfuzyjnych zapraw tynkarskich umożliwia zawilgoconym ścianom stopniowe wysychanie, jednocześnie tynk renowacyjny magazynuje szkodliwe sole budowlane, migrujące z zasolonego muru na zewnątrz.

Ściany powyżej cokołu były suche, podjęto więc decyzję o tynkowaniu ich tynkami wapienno-cementowymi. Podobnie jak w przypadku tynków renowacyjnych prace tynkarskie rozpoczęto od wykonania obrzutki z zaprawy SAN-V. Następne elewację otynkowano Tynkiem wapienno-cementowym MK 3h. Tynk ten zawiera dodatki hydrofobizujące, chroni tym samym powierzchnię elewacji przed zawilgoceniem powodowanym przez opady atmosferyczne.

Po zakończeniu prac tynkarskich na powierzchni elewacji znajdowały się nowe tynki renowacyjne, nowe tynki wapienno-cementowe oraz stare tynki wapienno-cementowe. Tynki te różniły się uziarnieniem, a tym samym strukturą. Dodatkowo wiekowe mury zamkowe w wielu miejscach były spękane. W celu uzyskania jednolitej faktury oraz powierzchniowego zabezpieczenia tynków przed spękaniem cała elewacja została przeszpachlowana przy użyciu Zaprawy szpachlowej SHF o uziarnieniu do 0,6 mm. Zaprawa szpachlowa SHF nadała powierzchni elewacji jednolitą fakturę tynku drobnoziarnistego, ponadto zaprawa zawiera włókno rozproszone, i tym samym zwiększa odporność wierzchniej warstwy tynku na ewentualne włosowate spękania podłoża.

Po związaniu szpachli przystąpiono do malowania ścian. Cała elewacja została zagruntowana dyfuzyjnym Preparatem gruntującym MTG na bazie szkła wodnego potasowego. Następnie ściany pomalowano zgodnie z kolorystyką zatwierdzoną przez służby konserwatorskie. Do dwukrotnego malowania ścian zastosowano dyfuzyjną Farbę silikatową LK 300. Użyta farba po wyschnięciu dała efekt pochłaniania światła. Dodatkowo powłoka malarska jest odporna na zanieczyszczenie atmosferyczne, jak również na uszkodzenia mechaniczne, trwale łączy się z mineralnym podłożem, jest też, co podkreślają wykonawcy, łatwa w aplikacji.

Podczas prac remontowych przeprowadzono również renowację reprezentacyjnych, kamiennych schodów wejściowych do zamku. Prace te wynikały nie tylko z konieczności napraw uszkodzonych elementów z piaskowca, ale przede wszystkim z konieczności zabezpieczenia pomieszczenia znajdującego się pod schodami przed przeciekami wody deszczowej. Roboty rozpoczęto od demontażu kamiennych balustrad oraz stopni. zmocniono pochyły strop nad pomieszczeniem piwnicznym. Następnie wykonano zewnętrzną izolację przeciwwodną z Bitumicznej powłoki uszczelniającej BD 2K. Na nowej powłoce hydroizolacyjnej ułożono kamienne stopnie schodowe oraz zamontowano elementy kamiennej balustrady. Ubytki w elementach z piaskowca odtwarzano przy wykorzystaniu tradycyjnych technik kamieniarskich, natomiast stopnie układano na Zaprawie do kamienia naturalnego z trasem Tubag NVL 300. Po zmontowaniu k amiennych e lementów biegów schodowych oraz balustrad połączenia pomiędzy poszczególnym elementami zostały zaspoinowane Zaprawą do spoinowania na bazie wapna trasowego TKF. Ostatnim elementem prac było nasączenie piaskowca Środkiem impregnującym do hydrofobizacji IWA.

Opisane prace renowacyjne wykonało w latach 2013–2014 Przedsiębiorstwo Budowlano- Handlowe „Remar” z Orońska. W efekcie prac remontowych zamek otrzymał nową elewację, reprezentacyjne schody wejściowe, mur kurtynowy, loggie oraz galerie. Dziedziniec zamku odwodniono, a następnie ułożono na nim kamienną nawierzchnię. Rewitalizacji poddano także teren wyspy zamkowej.

Opracował: Maciej Nocoń
Product Manager, quick-mix sp. z o.o.