Odświeżam koszyk
Dodano do koszyka
Historia BUDOWNICTWO ARCHITEKTURA
STRONA GŁÓWNA > Renowator > Artykuły techniczne > Ocieplenie od wewnątrz – ratunkiem dla szczecińskich zabytków
Nr 3/2016 Xella Polska Sp. z o.o.
Ocieplenie od wewnątrz – ratunkiem dla szczecińskich zabytków

Różnorodność obiektów historycznych może w Szczecinie oszołomić – tym większe wyzwanie stanowią dla pracujących tam konserwatorów zabytków. Miasto jest szczególnie bogate w pruskie dziedzictwo, z licznymi ceglanymi budowlami, które wymagają specjalnych rozwiązań termomodernizacyjnych. Jak ocieplać zdobione, historyczne fasady bez ingerencji w ich wygląd?

Szczecin to miasto o wielu twarzach – z jednej strony mamy tam pięknie zachowany układ urbanistyczny Śródmieścia z przełomu XIX i XX w. z gwiaździstym układem ulic, przypominający Haussmannowski Paryż, z drugiej port i zabudowania przemysłowe, a między nimi znajduje się podnoszona z ruin Starówka, zniszczona w czasie nalotów dywanowych w trakcie II wojny światowej. Różnorodność obiektów historycznych może oszołomić: są tu monumentalne gmachy publiczne, najokazalsze przy Wałach Chrobrego, w mieście zachowało się również wiele spektakularnej zabudowy rezydencjonalnej, szczególnie na dawnym Westendzie (dziś dzielnica Pogodno), z najsłynniejszą neobarokową willą Lentza na czele. Jednak PRL-owskie władze przez lata negowały pruskie dziedzictwo Szczecina. Problemy zaczęły się wraz z wymianą całej tkanki społecznej w 1945 roku, co miało brzemienne skutki w postaci zaburzenia tożsamości miasta.

Dziś sytuacja na szczęście jest już odmienna. Szczecin pogodził się ze swoją wielokulturową przeszłością, a poniemieckie zabytki cieszą się coraz większym sentymentem. Obecnie są pieczołowicie odnawiane. Nawet nowa architektura, jak choćby słynny na całym świecie gmach Filharmonii Szczecińskiej im. Mieczysława Karłowicza, nawiązuje do dawnego dziedzictwa. Budynek, który zdobył Nagrodę im. Miesa van der Rohe dla najlepszego budynku w Europie, wygląda jak kwartał dawnej zabudowy hanzeatyckich kamienic z wysokimi szczytami, tyle że wykonany jest w całości z nowoczesnych materiałów. Jego biała bryła, nazwana kryształem, to echo przeszłości w innowacyjnym wydaniu, nawiązanie do genius loci miasta bez dosłowności.

Multipor – ratunek dla ceglanych fasad

Szczecińskie zabytki z czasów pruskich to bardzo często ceglane obiekty o licznych zdobieniach. Renowacje i modernizacje, jaki
mi są poddawane w ostatnich latach, wymagały rozwiązania problemu dostosowania historycznych budynków do współczesnych norm termicznych. Każdy konserwator oraz projektant staje wówczas przed dylematem: jak ocieplić zabytkową fasadę bez ingerencji w jej wystrój? Rozwiązanie jest jedno – ocieplenie od wewnątrz. Jednak samych technologii termomodernizacyjnych jest już znacznie więcej.

Jednym z najbezpieczniejszych i najskuteczniejszych materiałów budowlanych służących do ocieplenia budynków od środka jest Multipor. Wszystko za sprawą produkowania go w całości z naturalnych surowców – piasku, wody i wapna. Multipor to mineralne płyty izolacyjne z lekkiego betonu komórkowego (gęstość ≤ 115 kg/m3). To właśnie lekka i porowata struktura odpowiada za wysoką izolacyjność termiczną materiału (współczynnik przewodzenia ciepła λ10, dry = 0,042 W/mK), przez co poprawia on znacząco parametry ocieplanych obiektów.

Płyty Multipor są nie tylko świetnym izolatorem termicznym, ale działają również jak naturalny kontroler wilgotności powietrza w pomieszczeniu – w okresie jesienno-zimowym bezpiecznie magazynują nadmiar wilgoci, którą oddają do otoczenia w okresie wiosenno-letnim. To możliwe dzięki wysokiej paroprzepuszczalności materiału (współczynnik oporu dyfuzyjnego μ: 3), dzięki czemu płyty Multipor zatrzymują ciepło we wnętrzu, ale także pozwalają na swobodny przepływ wilgoci przez przegrodę.

Multipor i dziedzictwo przemysłowe Szczecina

Przykładem ratowania dawnego Szczecina jest Trafostacja Sztuki, czyli galeria sztuki współczesnej, która powstała w zabytkowym budynku transformatorowni przy ulicy Świętego Ducha. Ceglana modernistyczna bryła z 1910 roku koresponduje stylistycznie ze znajdującym się po drugiej stronie ulicy gotyckim kościołem pw. św. Jana Ewangelisty. Industrialny gmach, choć ponad 30 lat temu został wpisany do rejestru zabytków, na przełomie XX i XXI wieku groził katastrofą budowlaną. Pozbawiony dachu, z drzewami rosnącymi na murach, popadł w ruinę. Ratunkiem był pomysł na nową funkcję dla nieużytkowanego obiektu – miasto postanowiło zaadaptować go na pierwsze w regionie centrum kulturalno-wystawiennicze poświęcone sztuce współczesnej.

Największym wyzwaniem w trakcie generalnego remontu zabytku było odwilgocenie ścian i przystosowanie ich do współczesnych standardów termicznych. Jednocześnie należało zrobić wszystko, by ocalić ozdobne, ceglane fasady. Dlatego gmach dawnej transformatorowni postanowiono ocieplić mineralnymi płytami Multipor, które można bezpiecznie stosować wewnątrz budynków.

Ze względów technicznych i ekonomicznych architekt zdecydował się na zastosowanie płyt Multipor o grubości 10 i 12 cm. Jako uzupełnienie systemu wykorzystano zaprawę lekką Multipor. Łatwa obróbka i prosty montaż – te dwie cechy płyt Multipor sprawiły, że prace ociepleniowe przebiegły bardzo sprawnie, a budynek oddano do użytku niemal od razu po remoncie.

Przy dużym zawilgoceniu istniejących murów za zastosowaniem płyt Multipor przemawiała ich inna właściwość: zdolność do pochłaniania pary wodnej oraz szybkiego wysychania, co znacząco ogranicza ryzyko rozwoju grzybów pleśniowych. Multipor można z powodzeniem stosować jako izolację od wewnątrz bez konieczności dodatkowych paroizolacji.

Multipor i budynek gazowni

Przy ulicy A. Mickiewicza 144 znajduje się przepiękny ceglany budynek gazowni pochodzący z okresu międzywojennego. Przypomina eleganckie miejskie wille, jakich zachowało się w Szczecinie sporo. Od frontu gmach ma arkady, których kamienna obróbka kontrastuje z ceramicznymi fasadami. Budynek harmonijnie wpisuje się w narożnik ulic, od głównego, piętrowego korpusu odchodzą niższe parterowe skrzydła.

Obiekt kilka lat temu przeszedł gruntowny remont. Aby zachować oryginalną architekturę, a jednocześnie poprawić parametry cieplne budynku, projektant zdecydował się na ocieplenie ceglanych murów od wewnątrz mineralnymi płytami izolacyjnymi Multipor. Dobra izolacja ścian istotna była ze względu na plan stworzenia wysokiej klasy powierzchni biurowej zapewniającej komfort pracy. Mineralne płyty izolacyjne Multipor zastosowano m.in. ze względu na prostotę montażu. Płyty mocuje się do ścian tylko za pomocą systemowej zaprawy. Pozwala to utrzymać czystość w miejscu budowy i – co ważniejsze – skraca czas remontu.

Do ocieplenia ścian od wewnątrz w budynku gazowni zastosowano mineralne płyty izolacyjne Multipor o grubości 8 cm. Obecnie w budynku mieszczą się biura Wielkopolskiej Spółki Gazownictwa Sp. z o.o.

Kompleks urbanistyczny „Bethania”

W szczecińskiej dzielnicy Łękno szczególnie wyróżnia się zespół różnorodnych ceglanych budynków dawnego zespołu szpitalno-opiekuńczego „Bethania”. Powstawał on etapami w latach 1871–1937. Inicjatorem i fundatorem zakładu był szczeciński przedsiębiorca i filantrop Johannes Quistorp, zaś opiekę sprawowały w nim siostry diakoniski. Jako pierwszy zbudowano obiekt schroniska dla dziewcząt, potem w kolejnych latach „Bethania” obrastała w różnorodne budynki i funkcje, m.in. obiekty szpitalne, do tego budynki administracyjne, dom sióstr zakonnych, dom pastora, kościół, portiernię, a nawet pralnię.

Jednym z najlepiej zachowanych obiektów zespołu jest obecnie budynek tzw. nowego oddziału męskiego z początku XX wieku, zlokalizowany przy ul. P. Wawrzyniaka 7a. Dla wielu szczecinian kojarzy się z działającym tam przez lata Klubem Studenckim „Kontrasty”. Kilka lat temu obiekt przeszedł gruntowny remont, a nowym użytkownikiem zostało Stowarzyszenie „Tęcza”, które pomaga osobom niepełnosprawnym oraz zagrożonym niepełnosprawnością.

Zanim w ponad stuletnim budynku powstał środowiskowy dom pomocy i przedszkole specjalne, musiano go poddać gruntownej modernizacji. Z powodu złego stanu technicznego remont oznaczał wymianę praktycznie wszystkiego z wyjątkiem ścian zewnętrznych i historycznej klatki schodowej. Jak większość obiektów wchodzących w skład zespołu „Bethania” budynek jest ceglany z licznymi detalami, w tym gzymsami i zdobieniami wokół okien czy drewnianym podbiciem okapów.

Z racji nowej funkcji budynek wymagał dostosowania go do współczesnych standardów cieplnych. Zabytkowy charakter elewacji nie pozwalał na ocieplenie obiektu w sposób tradycyjny, czyli od zewnątrz. Wykonano ocieplenie od wewnątrz w technologii Mulitpor. Atesty, które posiada ten materiał, poświadczają jego naturalne pochodzenie, ekologiczność oraz pełne bezpieczeństwo użytkowania jako warstwę termoizolacji zastosowaną od środka murów zewnętrznych. Ma to szczególne znaczenie w obiektach leczniczych czy stałego przebywania ludzi.

Podane przykłady renowacji obiektów zabytkowych w Szczecinie pokazują, że jest możliwe pogodzenie wymogów konserwatorskich ze współczesnymi standardami cieplnymi – ratunkiem dla historycznych gmachów jest bowiem termomodernizacja od wewnątrz w technologii Multipor.

Tomasz Malkowski, Xella Polska

Fotografie: Tomasz Meuś © Xella Polska

Załączniki:
Multipor_3_2016.pdf
Bieżące wydanie

Renowacje i Zabytki
Gdynia - 3/2024

W numerze:

Oś reprezentacyjna miasta

Port i jego architektura

Ulice zabytkowego śródmieścia

Miasto modernizmu

Konserwacja modernistycznych wnętrz

Powojenne dziedzictwo miasta

 

 

Wyróżnienia i nagrody

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Mecenas Kultury Miasta Krakowa

Nagroda "Złotego Pióra"

Złoty Krzyż Zasługi

Czytaj więcej