Gdy myślimy o Śląsku, zazwyczaj widzimy oczami wyobraźni ceglane familoki lub fabryki. Cegła jest tak bardzo wpisana w charakter regionu, że nawet nowe spektakularne inwestycje budowane są z cegły – w hołdzie dla przeszłości, ale i z szacunku dla lokalnego kontekstu. Ceramiczne fasady wymagają jednak skutecznego ocieplenia od wewnątrz, które nie narusza ich charakteru, a zarazem podnosi właściwości termiczne.

Śląsk to jeden z najbardziej zróżnicowanych regionów pod względem historycznym i kulturowym. Między Górnym Śląskiem a Śląskiem Opolskim występują kolosalne różnice. Łączy je ta sama kultura budowania. Zarówno gmachy publiczne, jak i wielkie kompleksy przemysłowe bądź mieszkaniowe wznoszone były w dużej mierze z cegły, czasem klinkierowej, nierzadko ozdobnie szkliwionej. Ceglane fasady to znak rozpoznawczy rejonu Śląska. 

Dziś wyzwanie stanowi renowacja tej starej architektury. Odnawianie zabytków z czasów pruskich, jak i familoków nie byłoby możliwe bez skutecznego podnoszenia właściwości termicznych murów. W przypadku ceglanych fasad jedynym rozwiązaniem jest ocieplenie od wewnątrz, które nie ingeruje w ich wygląd zewnętrzny. W tej kategorii najbezpieczniejszym materiałem są mineralne płyty Multipor.

To materiał wyprodukowany z naturalnych surowców (piasku, wody i wapna), o niezwykle porowatej strukturze i wysokiej paroprzepuszczalności. Płyty Multipor zatrzymują ciepło we wnętrzu, ale także pozwalają na swobodny przepływ wilgoci, co znacząco ogranicza ryzyko rozwoju grzybów pleśniowych. Multipor można bezpiecznie stosować jako ocieplenie od wewnątrz bez dodatkowej paroizolacji! W ciągu 6 lat stosowania płyt Multipor w Polsce ponad 200 zabytkowych obiektów zostało poddanych termomodernizacji, a ich cenne fasady odzyskały dawny blask. W samym tylko rozległym rejonie Śląska i Zagłębia to kilkadziesiąt obiektów.

Multipor w „katedrze” epoki pary
Opolski dworzec główny może uchodzić za symbol złotej epoki kolejnictwa – wystawny gmach stanowi reprezentacyjną bramę witającą podróżnych. Ma pewien znak szczególny – składa się nie z jednego, ale z dwóch budynków. Oba ceglane i reprezentacyjne obiekty łączy tunel biegnący pod torami. Kompleks powstał w latach 1898–1900 i jest dziełem berlińskiego architekta Paula Thoemera, który na przełomie wieków zaprojektował kilka dworców, m.in. w Haale czy Gdańsku. Opolskie budynki mają wiele wspólnego z gdańskim dworcem – podobne ceglane bryły, eklektyczne połączenie wątków gotyckich z secesją oraz charakterystyczne okna rozetowe, których wielkie półkola zdobią fasady nad wejściami.

Pod koniec 2014 r. dworzec otwarto po dwuletnim remoncie. Pieczołowicie odrestaurowano fasady, oczyszczono cegły i kamienne detale budynków. Jednak remont miał przede wszystkim dostosować opolski dworzec do współczesnych standardów termicznych. W trosce o zachowanie wyglądu zabytkowych fasad termomodernizację postanowiono wykonać od środka płytami mineralnymi Multipor. Olbrzymie wnętrza dworca poprawiły dzięki temu swój mikroklimat – nie wychładzają się zimą i nie przegrzewają latem. Multipor idealnie nadaje się do przestronnych wnętrz publicznych, które trzeba szybko dogrzać. Płyty odcinają od „zimnych” ścian zewnętrznych, dlatego energia cieplna nie jest pochłaniana przez mury, a służy ogrzewaniu samej kubatury pomieszczenia.

Turystyczna brama
Historia uzdrowiska w Goczałkowicach-Zdroju sięga połowy XIX w., kiedy pruskie władze odkryły tam bogate złoża solanki. Przez następne dziesięciolecia miejscowość prężnie się rozwijała, już w 1870 r. uzyskała dogodne połączenie kolejowe. W 1905 roku powstał przypominający dworek ceglany budynek dworca. Leży on pomiędzy wodami stawu Maciek, który przecina grobla z torami kolejowymi. Chyba żaden budynek dworcowy w Polsce nie ma tak malowniczego położenia.

Dziś Goczałkowice-Zdrój rozwijają nie tylko działalność uzdrowiskową, ale i turystyczną. W tym celu w 2013 roku gmina przejęła od PKP popadający w ruinę, nieczynny od kilku lat dworzec. W połowie 2015 roku zakończył się jego kapitalny remont, połączony z rozbudową. Wyremontowany obiekt ma być czymś więcej niż tylko dworcem. W zamierzeniu gminy będzie to „brama”, stanowiąca bazę dla lokalnego ruchu turystycznego. Dworzec dostosowano do współczesnych standardów cieplnych dzięki wykorzystaniu od środka ocieplenia za pomocą mineralnych płyt Multipor. Termoizolacja o grubości 20 cm spowodowała, że w rezultacie historyczny budynek spełnia nawet surowe normy dla obiektów współczesnych!

Muzeum na kopalni
Muzeum Śląskie w Katowicach, dzieło austriackiej pracowni Riegler Riewe Architekten, to wzorcowy przykład, jak postępować z cennym dziedzictwem historycznym. Olbrzymi gmach o powierzchni 25 tys. m2 powstał w sercu dawnego kompleksu kopalni Katowice. Była to najstarsza nieprzerwanie działająca kopalnia węgla kamiennego na Śląsku. Fedrowała od 1823 (wówczas jako Ferdinandgrube) aż do 1999 r. Rozległy budynek muzeum mógł przytłoczyć ceglane relikty dawnej maszynowni, łaźni czy warsztatów, jakie pozostały po nieczynnym zakładzie. Jednak architekci z Grazu postanowili nowe funkcje wkopać pod ziemię! Na powierzchni pozostawili tylko eteryczne szklane wieże – to świetliki doświetlające trzy rozległe, podziemne kondygnacje.

Muzeum Śląskie to wciąż plac budowy. Kolejne historyczne obiekty czekają na rewitalizację. Ceglane budynki termomodernizowane są od środka za pomocą płyt Multipor. Użyto ich w obiektach dawnej stolarni i warsztatów, a w kolejnym etapie ocieplone nimi zostaną budynki kuźni i łaźni. W odnowionych obiektach powstają dodatkowe działy i funkcje muzeum.

Multipor w łaźni łańcuszkowej
Zabrze to miasto od lat stawiające na turystykę przemysłową. Od dłuższego czasu oddawane są kolejne elementy imponującego założenia kompleksu Sztolni Królowej Luizy, który docelowo będzie się składał z wielu naziemnych atrakcji, jak i 5-kilometrowej podziemnej trasy turystycznej, prowadzącej dawnymi korytarzami wyrobisk.

W 2015 r. oddano do użytku zrewitalizowany budynek dawnej łaźni łańcuszkowej, obsługujący ruch turystyczny w obrębie Sztolni Królowej Luizy. W odrestaurowanym obiekcie, oprócz informacji i kas biletowych, działa również restauracja i wielofunkcyjna sala kulturalna. Ceglany obiekt został pieczołowicie odrestaurowany. Pochodzący z 1890 r. gmach jest pierwszą łaźnią łańcuszkową na Górnym Śląsku! Ten typ łaźni swoją nazwę zawdzięcza setkom łańcuchów, za pomocą których górnicy wciągali po szychcie swoje ubrania robocze wysoko pod strop, gdzie mogły lepiej przeschnąć. Budynek łaźni łańcuszkowej w Zabrzu dostosowano do współczesnych standardów cieplnych – ocieplono go od wewnątrz płytami Multipor. Ten mineralny materiał pozwolił zachować charakter elewacji obiektu bez zmian, zarazem historyczne mury spełniają po termomodernizacji obowiązujące normy termiczne dla ścian zewnętrznych.

Multipor na ratunek śląskich kamienic
Katowice, choć kojarzą się z przemysłem i modernizmem, mają jednak w dużej mierze zachowane zabytkowe śródmieście z przełomu XIX i XX w. Praktycznie całe centrum miasta, rozciągające się na południe od rzeki Rawy, składa się z wąskich ulic, obudowanych przepięknymi kamienicami.

Przy ul. św. Jana 5 znajduje się kamienica mieszczańska, wybudowana w 1875 r. według projektu budowniczego Brinsy. W 1924 r. została przebudowana i nadbudowana o jedno piętro. Zyskała wówczas obecny klasycyzujący wystrój, który jest dziełem architekta B. Żurkowskiego z Warszawy. W latach 20. XX w. w budynku funkcjonował oddział Banku Handlowego. Obiekt jest wyjątkowo klasyczny i elegancki. Kamienica ma symetryczny front, boniowany parter i ozdobny portal wejściowy znajdujący się na centralnej osi. O wyrazie fasady budynku stanowią przepiękne okna, ujęte w pilastry z rzeźbionymi głowicami. Tak bogato  zdobiony obiekt o ponadstuletniej historii wymagał najwyższej troski przy wszelkiego rodzaju pracach remontowych. Przeprowadzona w ostatnich latach renowacja fasady połączona była z jej termomodernizacją od strony wewnętrznej. Zastosowano mineralne płyty izolacyjne Multipor, które dostosowały ponadstuletnią kamienicę do współczesnych standardów termicznych.

Tomasz Malkowski, Xella Polska
Fotografie: Tomasz Meuś © Xella Polska