Prace konserwatorskie przy elewacjach kościoła pw. św. Franciszka Ksawerego w Krasnymstawie trwają od 2021 roku. Etap początkowy prac przyniósł fascynujące odkrycia. Po usunięciu wtórnych tynków i przemalowań na elewacji frontowej i wieżach odkryto bogatą, barokową polichromię malarsko-ramową z elementami ornamentalnymi w postaci wici roślinnych, kartuszy czy zwisów. Na pilastrach występują obramienia w kolorze czerwonym (odcień karminu), na gzymsach – monochromatyczny kolor w odcieniu złotego ugru, a w tle ornamentów – kolor zielony. Kompozycja dekoracji miała charakter całościowy i spójny. W szczycie elewacji znajdowała się scena figuralna w płycinie zbliżonej do kwadratu, co potwierdzają fotografie archiwalne. Fakt, że na elewacji zachowały się miejscowo wgłębne zarysowania kompozycji, odciśnięte zapewne w mokrej zaprawie, a także żywa kolorystyka świadczą o tym, że dekoracja malarska została wykonana w technice mokrego fresku, a wykończona w technice fresku suchego.

Prace konserwatorskie prowadzone od 2021 roku mają na celu zatrzymanie degradacji zabytkowych elewacji kościoła, zabezpieczenie ich przed dalszym niszczeniem,a także wyeksponowanie walorów estetycznych wyjątkowo cennej polichromii,stanowiącej unikat w skali ogólnopolskiej.

Największym wyzwaniem konceptualnym i technologicznym była elewacja frontowa i boki wież, poddane konserwacji w 2021 roku. Po wykonaniu konserwacji technicznej, obejmującej dezynfekcję oraz uzupełnienie ubytków, opracowana została komputerowa aranżacja kolorystyczna elewacji na podstawie zdjęć polichromii odkrytych przed konserwacją oraz wykonanych badań, obejmująca rekonstruowaną scenę w szczycie fasady. Aby przywrócić utracone, historyczne walory estetyczne barokowej elewacji wykonano scalenie kolorystyczne zachowanych partii polichromii z wykorzystaniem mineralnych farb laserunkowych KEIM Restauro-Lasur. Konserwatorzy starali się, aby docelowy efekt estetyczny balansował pomiędzy konserwacją zachowawczą oryginalnych fragmentów polichromii a wyobrażeniem pierwotnej, żywej kolorystyki zachowanej w nielicznych partiach odsłoniętej dekoracji. W szczycie elewacji frontowej została zrekonstruowana kompozycja malarska z wizerunkiem św. Franciszka Ksawerego, zgodnie z fotografiami archiwalnymi.
Aktualnie są kontynuowane prace przy elewacjach kościoła. Obejmują one również kamienny portal i drzwi główne w elewacji frontowej.

Aneta Filip
Kompleksowa Konserwacja Zabytków M. Filip, A. Filip S.C.