Podczas remontów elewacji obiektów zabytkowych jednym z większych problemów są rysy. Odpowiedni dobór materiałów i zachowanie jak najlepszych parametrów dla wypełnień szczelin jest dużym wyzwaniem, zwłaszcza podczas remontów elewacji obiektów zabytkowych, gdzie kluczowym elementem jest dyfuzyjność.

Rysy należą do najczęściej występujących i najbardziej niebezpiecznych uszkodzeń elewacji, budowli betonowych oraz murów. Rysy ułatwiają wnikanie wody i dlatego są – niezależnie od wrażeń optycznych – przyczyną ciężkich uszkodzeń obiektu. Przesiąknięty wilgocią mur nie izoluje w prawidłowy sposób oraz jest nieodporny na uszkodzenia spowodowane mrozem, mchem, glonami i pleśniami. Dlatego też tynki i powłoki wykazują tendencję do odpryskiwania.

Powstawanie rys może mieć różne przyczyny:
• nieodpowiedni dobór parametrów budowlanych,
• przeciążenie konstrukcji,
• zastosowanie lub połączenie nieprawidłowych materiałów budowlanych,
• niedbale wykonane lub wadliwie przeprowadzone prace budowlane, nieprawidłowe nałożenie tynku,
• niekorzystne warunki atmosferyczne podczas prac budowlanych,
• zapadanie się podłoża budowlanego.

Rysy podlegają stałej dynamice ze względu na wahania temperatur, zmiany wilgotności, napięcia, naciski i naprężenia. Rysy mogą występować pojedynczo lub w kombinacjach, nawarstwiając się.

W każdym razie ich powstawanie związane jest z kompleksowymi procesami fizycznymi. W fazie powstawania pęknięcia są tak małe, że ledwo można je rozpoznać gołym okiem, szczególnie, gdy tynk jest chropowaty lub strukturalny. Proporcjonalnie do wzrastającego obciążenia budynku i niekorzystnych warunków pogodowych rysy stają się coraz większe, tak, że nie można ich już nie zauważyć. Obecność cienkich pęknięć można stwierdzić, zwilżając powierzchnię lub obserwując ją podczas zacinającego deszczu. Przebieg rysy odznacza się poprzez ciemne plamy, ponieważ woda w tym miejscu mocniej wsiąka.

Firma Farby KABE oferuje 2 kompleksowe systemy: silikonowy i polikrzemianowy. Zwłaszcza ten drugi jest szczególnie polecany do renowacji przy obiektach zabytkowych, ponieważ opiera się na bazie mineralnego spoiwa. Zachowanie mineralnego systemu powoduje lepsze scalenie z podłożem oraz zachowanie dużej dyfuzji przegrody.

Rodzaje rys
Pęknięcia włoskowate i siatkowe
• powierzchniowe
• cienkie rysy w wierzchniej warstwie tynku

Rysy skurczowe i fugowe
• rysy siatkowe
• rysy przenikające wszystkie warstwy tynku

Rysy dynamiczne
• pęknięcia stropowe
• rysy w nadprożach okiennych
• rysy naprężeniowe naciskowe, naprężeniowe rozciągające, powstałe na skutek brakującej dylatacji
• pęknięcia w obrębie spoin
• pęknięcie przebiegające w spoinie pionowej i poziomej muru
• pęknięcia powstałe na skutek ruchów podłoża budowlanego, osadzania, opadania

Ocena podłoża
Obok prawidłowego doboru materiału bardzo ważne są istniejące warunki konstrukcyjne, materiałowe oraz warunki atmosferyczne przy budowie, które w dużym stopniu warunkują rezultaty odnośnie optyki, funkcjonalności oraz trwałości eksploatacyjnej. Decydującą rolę odgrywa tu ocena podłoża i dostosowanie do niego optymalnego rozwiązania.

Metody naprawy elewacji
Rysy i pęknięcia są mostkowane, aby możliwe było ich dokładne wypełnienie i aby ich dynamika rozłożyła się na większą powierzchnię. W tym celu opracowaliśmy różnorodne warianty mostkowania rys.

Rozwiązanie w przypadku rys włoskowatych i siatkowych
Całopowierzchniowe wzmocnienie elewacji masą szpachlową z siatką zbrojącą
1. Spękana warstwa starego tynku
2. Systemowy preparat gruntujący ARMASIL GT lub NOVALIT GT
3. Masa szpachlowa systemu antyrysowego ARMASIL MS lub NOVALIT MS
4. Siatka zbrojąca systemu antyrysowego o gramaturze 230 g/m2
5. Tynk wierzchni – silikonowy ARMASIL T lub polikrzemianowy NOVALIT T

Rozwiązanie w przypadku pęknięć/rys skurczowych i fugowych
Mostkowanie: szpachlą do renowacyjnego systemu antyrysowego
1. Mur
2. Stary tynk
3. Stary tynk kryjący (wierzchni)
4. Rysa
5. Systemowy preparat gruntujący ARMASIL GT lub NOVALIT GT
6. Dwuskładnikowa elastyczna masa szpachlowa do rys RSA 2K
7. Masa szpachlowa systemu antyrysowego ARMASIL MS lub NOVALIT MS
8. Siatka zbrojąca systemu antyrysowego o gramaturze 230 g/m2
9. Tynk wierzchni (kryjący) – silikonowy ARMASIL T lub polikrzemianowy NOVALIT T

Rozwiązanie w przypadku „ekstremalnie” dużych pęknięć dynamicznych
Mostkowanie za pomocą wkładki styropianowej
1. Mur
2. Stary tynk
3. Stary tynk kryjący (wierzchni)
4. Rysa/Pęknięcie
5. Systemowy preparat gruntujący ARMASIL GT lub NOVALIT GT
6. Wypełnienie rysy/pęknięcia samorozprężną taśmą uszczelniającą
7. Mineralna zaprawa klejąca do styropianu KOMBI
8. Wkładka ze styropianu EPS klasy fasada/ podłoga
9. Masa szpachlowa systemu antyrysowego ARMASIL MS lub NOVALIT MS
10. Siatka zbrojeniowa systemu antyrysowego o gramaturze 230 g/m2
11. Tynk wierzchni (kryjący) – silikonowy ARMASIL T lub polikrzemianowy NOVALIT T

Każda renowacja ma za zadanie maksymalne zachowanie wartości budowli. Osiągamy to, poprawiając właściwości budowlane i fizyczne budynku.

Zbigniew Gil
Kierownik ds. Renowacji i Zabytków
Farby Kabe Polska Sp. z o.o.