Odświeżam koszyk
Dodano do koszyka
Historia BUDOWNICTWO ARCHITEKTURA
STRONA GŁÓWNA > Renowator > Artykuły techniczne > Dwór Artusa w Gdańsku. Konserwacja elewacji
Nr 3/2013 Firma Konserwatorska Piotr Białko
Dwór Artusa w Gdańsku. Konserwacja elewacji

Dwór Artusa w Gdańsku – reprezentacyjna, średniowieczna siedziba bractw kupieckich, była od początku istotnym elementem dla prestiżu miasta.

Jej gotycka fasada została w XVI wieku przebudowana przez Włochów, którzy dodali arkadowa attykę, a ceglaną elewację pokryli wapienną zacierką barwioną na szaro. Najistotniejsze jednak było przekształcenie fasady, w 1617 roku, przez Abrahama van den Blocke, w duchu niderlandzkiego manieryzmu. Zastosował on boniowany tynk, rozbudował attykę i wprowadził polichromowaną i złoconą, kamienną dekorację rzeźbiarską o bogatym programie ikonograficznym. W XIX wieku zmienił się charakter elewacji. Zrezygnowano z polichromii na rzecz szarej jednobarwności z dużą ilością złoceń. Postępująca przez lata degradacja substancji budowlanej utrwaliła ten monochromatyczny charakter. Dopiero prowadzone w latach 1996–98 przez Firmę Konserwatorską Piotr Białko prace stały się okazją do przywrócenia dawnego wyglądu. Dogłębna analiza, przeprowadzona przez interdyscyplinarny zespół badawczy, pozwoliła określić wygląd fasady w poszczególnych okresach historycznych i, w rezultacie, podjąć dość radykalną decyzję co do ostatecznego kierunku restauracji. Zdecydowano przywrócić manierystyczny wygląd z czasów największej świetności budynku. Co prawda badania konserwatorskie elewacji nie odpowiedziały jednoznacznie na wszystkie pytania dotyczące kolorystyki. Jednak dogłębna analiza zasad, jakimi kierował się twórca fasady, pozwoliła przypisać detalom nieudokumentowanym badaniami konserwatorskimi odpowiednią kolorystykę.


Stosowano trzy metody dochodzenia do ustalenia pierwotnej kolorystyki. Jako pierwszą przyjęto zasadę powtarzalności koloru na identycznych elementach. Oczywiście, brano pod uwagę możliwość ewentualnego kontrastowania i przemienności detali. Drugą metodę stosowano, gdy na żadnym powtarzającym się detalu nie znaleziono śladów warstwy malarskiej. Wtedy posiłkowano się ogólną zasadą wystroju ściany, wynikającą z innych zachowanych fragmentów. Trzecia metoda dotyczyła miejsc, na których nie znaleziono potwierdzenia kolorystyki. A były to istotne elementy – tynk boniowany i figury czterech bohaterów. Opierano się w tej sytuacji na materiałach ikonograficznych. Wielokrotnie dyskutowano nad proponowanymi rozwiązaniami, zwłaszcza tymi, które nie miały potwierdzenia w badaniach. Wynikiem tego były ciągłe korekty wstępnych projektów. Jedynie dyskusję nad kolorem tynku boniowanego trzeba było zamknąć z prozaicznego powodu zakończenia prac. Konserwacja fasady Dworu Artusa w Gdańsku była pierwszą w Polsce realizacją, przywracającą kamiennej, manierystycznej elewacji dekorację malarską. Ponadto przełamywała dotychczasowy stereotyp myślenia o ekspozycji dużych powierzchni kamiennych. Trzeba mieć też świadomość, że wykryte w badaniach pozostałości farb dawały jedynie ogólną informację o kolorze. Natomiast temperatura i walor są już elementami aranżacji konserwatorskiej.


Opracował: Piotr Białko

1 Skrót artykułu „Dwór Artusa – rekonstrukcja XVII-wiecznej dekoracji malarskiej elewacji”, Piotr Białko, zamieszczonego w „Renowacje” No 6, 1999.

Dwór Artusa w Gdańsku. Scypion – stan przed i po zakończeniu prac konserwatorskich.

Portal, popiersie królewicza Władysława.
Stan po zakończeniu prac konserwatorskich.

Załączniki:
FKPB_3_2013.pdf
Bieżące wydanie

Renowacje i Zabytki
ZAMEK W MALBORKU - 1/2024

W numerze:

ZAMEK W MALBORKU


Dzieje budowlane zamku

Droga do UNESCO

Muzeum od kuchni

 

Wyróżnienia i nagrody

Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Mecenas Kultury Miasta Krakowa

Nagroda "Złotego Pióra"

Złoty Krzyż Zasługi

Czytaj więcej