W dniach 20–22 września 2012 r. odbyła się w Gdyni trzecia międzynarodowa konferencja naukowa z cyklu „Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni”. Poprzednie odbyły się w roku 2007 oraz 2009. Tegoroczna konferencja odbywała się pod hasłem „Architektura XX w. do lat 60. i jej ochrona”.

Organizatorem cyklu konferencji jest Urząd Miasta Gdyni, a jednostką odpowiedzialną za przygotowania i koordynację – Biuro Miejskiego Konserwatora Zabytków. Współorganizatorami konferencji były Wydział Architektury Politechniki Gdańskiej oraz Wydział Nawigacyjny Akademii Morskiej w Gdyni. Konferencja odbyła się pod honorowym patronatem ministra kultury i dziedzictwa narodowego. Podobnie jak poprzednie konferencje o architekturze modernizmu w Gdyni, także tegoroczna, przygotowana została przy udziale PKN ICOMOS, który objął patronat. „Renowacje i Zabytki” były już tradycyjnie patronem medialnym konferencji.

Dwudniowe obrady odbywały się w siedzibie Wydziału Nawigacyjnego Akademii Morskiej na Molo Południowym. Ten sztandarowy zabytek modernistyczny Gdyni, zaprojektowany pod koniec lat 30. XX w. z przeznaczeniem na Dom Żeglarza Polskiego, okazał się niezwykle funkcjonalny i atrakcyjny.

Dom Żeglarza Polskiego – miejsce obrad konferencji.

W czasie dwudniowych obrad wystąpili badacze modernizmu i konserwatorów z kilkunastu krajów. Warto wymienić niektóre prezentacje, np.: na temat ochrony i konserwacji Białego Miasta w Tel Awiwie, przygotowaną przez głównego konserwatora miasta Jeremiego Hoffmanna, na temat ochrony dziedzictwa powojennego Berlina – prezentacja dyrektora Urzędu Konserwatorskiego Landu Berlin prof. Jörga Haspela czy referat na temat zagadnień konserwatorskich w budynkach Bauhausu w Dessau – przedstawiony przez Monikę Markgraf z Fundacji Bauhaus. Na konferencji wystąpili również autorzy książek o architekturze XX w. – Peter Gössel z Niemiec i Hans Ibelings z Holandii.

Oprócz wyżej wspomnianych, interesujące prezentacje na temat architektury modernizmu i problemów konserwatorskich w swoich krajach przedstawili: prof. Johan Martelius ze Szwecji, dr Renate Caupale z Łotwy, prof. Aino Niskanen z Finlandii, dr Liutauras Nekrosius z Litwy, dr Ola Wederbrunn z Danii, dr Edward Denison w Wielkiej Brytani (prezentacja na temat Erytrei) i Werner Huber ze Szwajcarii. Zagraniczne wystąpienia uzupełniły prezentacje przygotowane przez specjalistów od historii i ochrony architektury modernizmu z całej Polski. Ciekawym i nowym wątkiem były dwa krótkie wystąpienia dotyczące turystycznego propagowania architektury modernizmu w Katowicach i Gdyni. Prezentacje i obrady śledziło liczne grono słuchaczy, wśród których byli nie tylko badacze architektury modernizmu i konserwatorzy, ale także studenci z całego kraju i mieszkańcy Gdyni.

W czasie konferencji była możliwość zakupienia pamiątek związanych z gdyńskim modernizmem (miniaturki budynków, przypinki, magnesy, pocztówki, itp.). Ponadto każdy z prelegentów otrzymał pamiątkową miniaturę „Domu Żeglarza Polskiego” z okolicznościowym napisem.

W trzecim dniu konferencji była możliwość zapoznania się w terenie z wybranymi przykładami architektury modernistycznej Gdyni. Część uczestników skorzystała z autokarowego objazdu m.in. po terenach portowych, inni wybrali pieszy spacer po śródmieściu. Wycieczki były prowadzone przez specjalistów od architektury Gdyni – prof. Marię J. Sołtysik, Annę Orchowską-Smolińską i Roberta Hirscha. Uczestnicy mogli zobaczyć m.in. specjalnie udostępnione wnętrza zabytkowych budynków: domu mieszkalnego FE BGK przy ul. 3 Maja 27-31 (w tym pierwszy w Gdyni garaż podziemny i urządzone przez mieszkańców społeczne Muzeum Modernizmu), Sądu Rejonowego przy placu Konstytucji i pobliskiego dworca kolejowego Gdynia Główna – oddanego niedawno do użytku po rewaloryzacji, ze znakomitymi malowidłami i mozaikami z lat 50. XX w. Oprócz tego zaprezentowano interesujące przykłady architektury z lat 60. XX w.: Dworzec Żeglugi Przybrzeżnej przy al. Jana Pawła II 2 i kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa przy ul. Armii Krajowej 46. Trwałym efektem konferencji będzie kolejna, trzecia już publikacja z artykułami przygotowanymi na bazie wystąpień konferencyjnych. Fotorelacja z konferencji zamieszczona jest na stronie internetowej Miasta Gdyni: www.gdynia.pl/zabytki. Kolejna – czwarta konferencja z cyklu Modernizm w Europie – modernizm w Gdyni, zaplanowana jest na wrzesień 2014 r. Już teraz serdecznie zapraszamy.

Robert Hirsch
Fotografie: Alina Limańska, ze zbiorów MKZ Gdyni